15 tháng 10, 2014

"những lời nói của mình là tốt đẹp và hoàn toàn vô tội"

Diều con rồng muôn màu

@Rộng Ngải Vị Vị / @Large Ai WeiWei (ở rộng tức là "tự do")

With Wind - Với Gió là một trong những tác phẩm mà Ngải Vị Vị sáng tác cho một triển lãm tạm thời ở đảo tù Alcatraz.  Alcatraz là một nhà tù nổi tiếng và huyền thoại nằm giữa vinh San Francisco.  Tên gọi hòn đảo Alcatraz góc từ một từ tiếng Tây Ban Nha không thông dụng - alcatraces, nghĩa là chim bồ nông hay chim lạ.

Với gió gồm một con rồng rất dài làm bằng giấy.  Tác giả nói là diều con rồng làm bằng giấy vừa mỏng manh vừa đáng sợ thì thường được tiêu biểu cho quyền lực.  Nhưng đối với ông con rồng này không thuộc về quyền lực đế quốc mà lại tiêu biểu cho tự do cá nhân.

Một điều đặc biệt về tác phẩm này mà ông sáng tạo cho riêng phòng này là phòng triển lãm này vốn là xưởng của nhà tù Alcatraz, vậy cũng tiêu biểu cho lao động áp đạt của những người bị giam.  Ông khẳng định rằng mặc dù bị giam thì lòng của những người theo lý tưởng mặc dù họ bị giam họ cứ được bay.  Còn đối với các chính quyền họ cũng đáng sợ vì họ đòi được bay tung hoành.
Các con chim trong tác phẩm này tiêu biểu cho các nước vi phạm về nhân quyền.  Thường lệ con chim cũng tiêu biểu cho tự do.  Song có lẽ với Ngải Vị Vị con chim thành bày chim hành hạ con rồng này.  Con rồng là cá nhân có sức tưởng tượng, có cá tính.  Lũ chim theo bày không chấp nhận những người có sức sáng tạo, có sức suy nghĩ rộng rãi.
Tôi không biết Ngải Vị Vị chọn hình sao 6 gốc theo ngôi sao David của đất Israel?  Trên tranh hình sao này có bày cò bay lên.  Có lẽ các con cò này thực sự là chim lạc của nước Việt?  Người họa sĩ viết rằng ông chọn các loại chim trong tác phầm này tiêu biểu cho các nướckhông tôn trọng nhân quyền hay luật tự do công dân.

Đằng sau cửa sổ ở trên là vịnh San Francisco, cầu Cổng Vàng, rồi xa hơn nữa là Biển Thái Bình Dương.  Nghĩa là bên ngoài cửa sổ song sắt này là biển rộng, là chỗ mà con rồng biết là mình sẽ được bay tự do.  Một chi tiết bất đắc dĩ nữa là kính cửa sổ này bị mờ vì một lớp cứt chim.
Đằng sau thân thể của con rồng giấy này.
Ngải Vị Vị cũng trích lời của những người đòi nhân quyền.  Trong đó có lời của một người Việt là Lê Quốc Quân - "...my words are well intended and innocent" - "những lời nói của mình là tốt đẹp và hoàn toàn vô tội."  Thực ra tôi chưa biết nhiều lắm đế Lê Quốc Quân, nhưng theo mục đích mỹ thuật của họa sĩ Ngải Vị Vị thì Lê Quốc Quân cũng thuộc vào:
...[N]onviolent people who have lost their freedom simply because they expressed their ideas, imprisoned for trying to improve their conditions through writing or peaceful protesting. / Những người bất bạo động mà mất quyền tự do chỉ vì họ phát biểu ý kiến của họ, bị bắt giam vì cố cải thiện tình trạng của họ qua lời viết hay qua việc biểu tình một cách bình an [trích từ cuốn @Large Ai Wei Wei On Alcatraz (Golden Gate National Parks Conservancy / For-Site Foundation, 2014).
Cùng với lời của Lê Quốc Quân có lời của Edward Snowden - "...privacy is a function of liberty" / ... "đời tư cũng là chức năng của quyền tự do."
Lời của Nelson Mandela "Our march to freedom is irreversible" / "Cuộc tiến hành đến tự do không đảo chiều được."
Nhà báo người Angola William Tonet - "I prefer to go to jail" / "Còn hơn là tôi vào nhà tù."
Và chính Ngải Vị Vị phát biểu: "Every one of us is a potential convict" / "Tất cả mỗi chúng ta đều có khả năng thành người tù."
Nữ nhà thơ và người đòi nhân quyền Ấn Độ Irom Chanu Sharmila có nói: "I want to cast my vote" / "Tôi muốn bỏ phiếu cùa tôi"
Rồi Ngải Vị Vị cũng chơi chữ - in - cit - ingInciting có nghĩa "đang khuyến khích."  In-cite-ing cõ nghĩa "đang trong trích dẫn."   In-site-ing có lẽ có nghĩa như "đang trong vị trí."  Insight-ing có lẽ có nghĩa như "đang tự thị."

Tôi sẽ viết thêm về triển lãm @Large Ai Weiwei on Alcatraz trong một dịp khác.  Có thêmvài điều quan trọng mà phải nhắc đến.  Các tác phẩm trong triển lãm này là site-specific - là sáng tác cho riêng và chính xác cho các vị trí trình bày này.  Các tác phẩm này sẽ có một đời sống ngắn tương đối - cuộc triển lãm chỉ có đến cuối tháng 4 năm 2015.

Ngải Vị Vị là một trong những họa sĩ nổi tiếng và xuất sắc nhất trong lĩnh vực hội họa hiện nay.  Trên đảo Alcatraz ông sáng tác những tác phẩm hội họa vĩ đại, về kỷ thuật, về sức tưởng tượng.  Một điều quan trọng là tác phẩm được sáng tác về trình bày đúng lúc với với tình hình đương đại.

Việc sử dụng đến một nhà tù để sáng tác và triển lãm các tác phẩm cũng rất có ý nghĩa.   Họa sĩ danh tiếng Ngải Vị Vị đã từng bị tù do phàn ứng của những người cầm quyền ở Trung Quốc.  Bố của Ngải Vị Vị cũng bị giam ở một trại lao động.  Đến bây giờ Ngải Vị Vị bị cấm đi du lịch nước ngoài.  Ông phải sắp xếp các tác phẩm này trong tình hình là ông không có mặt lúc mà được thực hiện tại chỗ, không có mặt để xem các tác phẩm của ông tại chỗ.  Nhưng là một người đã mất quyền tự do của mình (Tất cả mỗi chúng ta đều có khả năng thành người tù) thì Ngải Vị Vị phải rất đồng cảm với những người chỉ muốn được tự do phát biểu, được tự do để tỏ ra những ý của mình.

Ý nghĩa của tác phẩm Với Gió rất cao cả:
By confining the work inside a building once used for prison labor, the artist suggests powerful contradictions between freedom and restriction, creativity and repression, cultural pride and national shame (trích sách dẫn ở trên) / Bằng việc nhốt giữ tác phẩm này trong một tòa nhà một thời đã bị sử dụng cho nhà tù lao độn, họa sĩ này gợi lên những mâu thuẫn mãnh liệt giữa quyền tự do và sự hạn chế, sức sáng tạo và sự đàn áp, niềm tự hào dân tộc và nhục quốc gia.

Không có nhận xét nào: